काठमाडौं, भदौ ७ । भेन्टिलेटर कृत्रिम रूपमा अक्सिजन पुर्‍याउने मेकानिकल मेसिन हो, जसलाई सास फेर्ने मेसिन पनि भनिन्छ।

बिरामीलाई भेन्टिलेटरको सहारा दिनु भनेको बिरामीलाई निको पार्ने चिकित्सकको अन्तिम प्रयास हो । सामान्यतया गम्भीर अवस्थामा पुगेका बिरामीलाई भेन्टिलेटरमा राखेर यो अक्सिजन दिइन्छ। यदि कुनै बिरामीलाई भेन्टिलेटरमा राखिएको छ भने बिरामीको अवस्था नाजुक छ भनेर बुझिन्छ । उसको शरीरका केही प्रणालीहरूले काम गरिरहेको छैन र उसले बाच्नको लागि आवश्यक अक्सिजन पाइरहेको छैन भन्ने बुझिन्छ ।

यदि तपाईको मस्तिष्क र रगतमा अक्सिजन कम छ भने शरीरको अवस्था बिग्रन थाल्छ, यस्तो अवस्थामा शरीरको रक्तकोषलाई मस्तिष्कसम्म पुर्याउन आवश्यक अक्सिजन पुर्‍याउने काम गर्दा मृत्यु पनि हुन सक्छ ।

यो मेसिन बिरामीको बेडमा जोडिएको हुन्छ । मेसिनका भल्भहरू मार्फत यसले काम गर्दछ । यी मेसिनहरूद्वारा अक्सिजन शरीरभित्र लगाइन्छ र त्यसपछि फोक्सोबाट बाहिर निकालिन्छ। बिरामीलाई भेन्टिलेटरमा राखेपछि मुखमा मास्क लगाइन्छ ताकि फोक्सोमा हावा मुखबाट भित्र जान सकोस् । उसलाई कति अक्सिजन आवश्यक छ त्यति अक्सिजनको मात्रा मिलाइन्छ । यसरी गएको अक्सिजनले फोक्सोमा पुगेर शरीरको प्रणालीलाई व्यवस्थित गर्न मद्दत गर्दछ।

कहिलेकाहीँ सास फेर्न सजिलो बनाउन घाँटीमा नली हालिन्छ। सामान्यतया विरामीलाई भेन्टिलेटरमा राख्नुको उद्देश्य बाहिरबाट अक्सिजन दिएर शरीरको प्रणालीलाई निको पार्नु हो । शरीरका सबै प्रणालीले राम्रोसँग काम गर्न थालेको अवस्थामा यो हटाउन सकिन्छ । त्यसको लागि शरीर आफैं अक्सिजन लिन तयार हुनुपर्छ।

यो लामो समयसम्म प्रयोग गर्नु पनि हानिकारक हुन्छ
मेकानिकल भेन्टिलेटरहरू सामान्यतया अस्पताल, एम्बुलेन्सहरूमा प्रयोग गरिन्छ। तर अहिले गम्भीर अवस्थामा मानिसहरूले यसलाई घरमा पनि लगाउन थालेका छन् । विशेष गरी ती अवस्थाहरूमा जब रोग लामो समयसम्म रहन्छ र शरीरलाई लामो समयसम्म अक्सिजन आफ्नै तरिकाले लिन समस्या हुन्छ।

लामो समय भेन्टिलेटरमा बसेमा निमोनियाको सिकार हुन सक्छ । घाँटीको भोकल कर्ड बिग्रन सक्छ वा अन्य समस्या पनि हुन सक्छ।  सामान्य वार्डमा भर्ना भएका बिरामीको तुलनामा भेन्टिलेटरमा रहेका बिरामीलाई संक्रामक रोग लाग्ने जोखिम तीन प्रतिशत बढी हुन्छ। बिरामीलाई लामो समयसम्म भेन्टिलेटरमा राख्दा एउटा रोगबाट मुक्ति पाउँछ तर अन्य रोगको संक्रमणको जोखिम बढ्छ। यो मेसिन सबैभन्दा पहिले १८औं शताब्दीमा बिरामीको श्वासप्रश्वास चलाउनको लागि बनाइएको थियो।