पेरिस, कात्तिक २३ । यूरोपको जलवायु अनुगमनकारी संस्थाले सन् २०२३ लाई इतिहासकै सबैभन्दा तातो वर्ष भएको बताउँदै गत महिना विश्वकै सबैभन्दा तातो अक्टोबर भएको जनाएको छ। अक्टोबरमा असाधारणरुपमा रहेको तातो तापक्रमले पनि यस अनुमानलाई पुष्टि गर्ने बताइएको हो ।
असाधारण सीमाले तापक्रम अघिल्लो औसतभन्दा माथि उक्लँदै गर्दा, वैज्ञानिकहरूले ग्रहमा तातो हरितगृह ग्याँस प्रदूषण रोक्न विश्वका नेताहरूमाथि यस महिना संयुक्त राष्ट्र सङ्घको कोप २८ जलवायु सम्मेलनका लागि दुबईमा भेट्ने तयारी गरिरहेका बेला कहिल्यै पनि त्यति दबाबका लागि आवश्यक नभएको बताएका छन् ।
यूरोपेली सङ्घ (ईयू)को ‘कोपर्निकस क्लाइमेट चेन्ज सर्भिस (सीथ्रीएस)’ का अनुसार अक्टोबर महिनामा अमेरिका र मेक्सिकोका केही भागमा खडेरी परेको थियो भने पृथ्वीको ठूलो भूभाग सामान्य अवस्थाभन्दा बढी ओसिलो देखिएको थियो । आँधीलाई अधिक क्रूर र विनाशकारी बनाउनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने विश्वव्यापी तापक्रम वृद्धिद्वारा प्रेरित एक घटना समुद्री सतहको तापक्रम यस महिनाको लागि अहिलेसम्मकै उच्च रेकर्ड गरिएको छ ।
‘अक्टोबर २०२३ मा असाधारण तापमानको विसङ्गति देखिएको छ, जसले यस पहिलेको चार महिनाको विश्वव्यापी तापमान रेकर्डलाई मेटाएको छ’, सी ३ एसका उपनिर्देशक सामन्था बर्गेसले भने, ‘सन् २०२३ रेकर्डमा सबैभन्दा न्यानो वर्ष हुनेछ, र हाल यो पूर्वऔद्योगिक औसतभन्दा १.४३ डिग्री सेल्सियस बढी छ ।’
कोप २८ मा जाने महत्वाकांक्षी जलवायु कार्यको लागि तात्कालिकताको भावना कहिल्यै उच्च भएको छैन । सन् २०१५ को ऐतिहासिक पेरिस सम्झौतामा करिब २०० देशले औद्योगिक युगभन्दा अघिदेखि नै विश्वव्यापी तापमान वृद्धिलाई दुई डिग्री सेल्सियसभन्दा कममा सीमित राख्ने र सम्भवतः सुरक्षित १.५ डिग्री सेल्सियसमा सीमित राख्ने प्रतिबद्धता जनाएका थिए । यी तापमान सीमाहरू एक वर्षको सट्टा धेरै दशकहरूमा औसतको रूपमा मापन गरिनेछ ।
यस वर्ष पनि एक तापमान वृद्धिका कारण ‘एल निनो’ मौसम घटनाको सुरुवात भएको छ, जसले दक्षिणी प्रशान्तमा पानीलाई न्यानो पार्छ र बाहिर तातो मौसमलाई बढावा दिन्छ । वैज्ञानिकहरूले सन् २०२३ को अन्त्यमा र अर्को वर्ष यसको सबैभन्दा नराम्रो असर महसुस हुने अनुमान गरेका छन् । कोपर्निकसका अनुसार औद्योगिक युगभन्दा अघिको उक्त महिनाको औसतभन्दा अक्टोबर १.७ डिग्री सेल्सियस बढी तातो थियो ।
सन् १८५० देखि सन् १९०० सम्मको औद्योगिक औसतभन्दा १.४३ डिग्री सेल्सियस बढी सन् १९४० को जनवरीयताको विश्वव्यापी औसत तापक्रम मापन गरिएको छ । यी आधिकारिक रेकर्डहरू बाहेक, जलवायु अझ पछाडि जाने अनुमानित तथ्याङ्क अध्ययनपछि सार्वजनिक भएका वैज्ञानिकहरूले बताएका छन् । यस वर्ष देखिएको तापमान मानव इतिहासमा अभूतपूर्व हुन सक्छ, सम्भवतः एक लाख वर्षभन्दा बढीमा सबैभन्दा तातो हुन सक्छ ।
ध्रुवीय क्षेत्रहरू बाहेक गत महिनाको महिनाको लागि औसत समुद्री सतह तापमान २०.७९ डिग्री सेल्सियस सम्म पुगेको बताइएको छ । वैज्ञानिकहरूका अनुसार औद्योगिक युगको सुरुवातदेखि नै मानव गतिविधिबाट उत्पन्न हुने अतिरिक्त तापको ९० प्रतिशत महासागरले सोसेको छ ।
