काठमाडौं, मंसिर १२ । निधारमा तिलक लगाउनु हिन्दू धर्मको एउटा परम्परा हो ।  कुनै पनि शुभकार्यको सुरुवात निधारमा तिलक लगाएर गरिन्छ ।  तिलक लगाउनुलाई शास्त्रमा अति पवित्र र लाभदायक मानिएको छ । तिलक लगाउनाले पूजाको पूर्ण फल पनि मिल्ने धर्मविदहरु बताउँछन् ।    

तिलक लगाउने चलन प्राचीनकालदेखि चलिरहेको छ । यात्रा मंगलमय होस् भनेर घरबाहिर निस्कने मानिसलाई चन्दन लगाइन्छ । टीका लगाउनुको धार्मिक मात्र नभएर वैज्ञानिक कारण पनि छ । तिलक लगाउँदा सकारात्मक उर्जा प्रवाह हुनुका साथै ग्रहको खराब प्रभावबाट मुक्ति मिल्ने विश्वास छ । खासमा हाम्रो शरीरमा सातवटा सूक्ष्म ऊर्जा केन्द्रहरू हुन्छन् । तीमध्ये एक आज्ञाचक्र हो । यो निधारको ठीक बीचमा अवस्थित हुन्छ ।

तिलक आँखी भौंको बीच (आज्ञाचक्र) मा लगाइन्छ, जहाँ अजना चक्र (छैटौं जरा चक्र) अवस्थित छ । यसलाई चेतना केन्द्र पनि भनिन्छ । सही तिलक लगाउनाले ग्रहहरूको स्थिति पनि बलियो हुन्छ । ज्योतिष शास्त्रमा भनिएको छ कि तिलक लगाउनाले कुंडलीमा ग्रहहरुको स्थिति ठीक हुन्छ र यसको अशुभ प्रभावबाट पनि बच्न सकिन्छ ।

निधारमा तिलक लगाउनुका विभिन्न मान्यताहरू रहेका छन् । तिलक लगाउनु भनेको आफ्नो पारिवारिक देवता वा मनपर्ने देवताप्रति श्रद्धा देखाउनु हो । निधारको बीचमा इष्टदेवको वास हुन्छ र तिलक लगाउनाले इष्टदेवको सम्मान गरेको मानिन्छ ।

यस्तै, तिलक लगाउनाले आत्मविश्वास बढ्ने र ध्यान केन्द्रित गर्न सजिलो हुन्छ । हिन्दू धर्ममा तिलकको कुनै गन्ती नभए पनि तिलक मुख्यतया तीन प्रकारका छन् । वैष्णव तिलक, शैव तिलक र ब्रह्मा तिलक । चन्दनबाट बनेको तिलकले शान्ति र चमक दिन्छ । कुमकुमको तिलक लगाउनु शक्तिको प्रतीक हो भने केसरको तिलक शुभ कार्यको लागि र यात्रा गर्नु अघि लगाइन्छ । यस्तै खरानीको तिलक लगाउँदा आध्यात्मिक अवस्था सुधार हुन्छ ।

निधारमा तिलक लगाउँदा यो मन्त्र जप गर्न सकिन्छ -
केशवनंत गोविन्द बराह पुरुषोत्तम। पुण्यम् यशस्यामायुष्यं तिलकं मे प्रसीदतु।
कान्ति लक्ष्मी धृतिन सौख्यम् सौभाग्यमातुलम् बलम्। ददतु चन्दनम् नित्यम् सतारतम धरायम्यहम्।

शरीरका अन्य भागहरूमा तिलक लगाउँदा यी मन्त्रहरू जप गर्न सकिन्छ । जस्तै : छातीमा तिलक लगाउँदा ॐ श्री माधवाय नमः जप गर्नुपर्छ । यसो गर्नाले शरीरको ऊर्जालाई नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ। यस्तै पेटमा तिलक लगाउँदा ॐ श्री नारायणाय नमः जप गर्नुपर्छ ।

तिलक दाहिने हातको साइली औंलाले लगाउनुपर्छ । तिलक लगाउँदा पूर्व दिशामा बसेर लगाउनुपर्छ । भने टाउकोमा कपडा वा हात राख्नुपर्छ । यसो गर्दा दिमागमा सकारात्मक विचार आउँने ज्योतिष शास्त्रीहरु बताउँछन् । (एजेन्सीहरूको सहयाेगमा)