भारत, माघ २६। भारत रत्न लता मंगेशकर भारतकी सबैभन्दा लोकप्रिय र सम्मानित गायिका हुनुहुन्छ, जसको छ दशकको कार्यकाल उपलब्धिहरूले भरिएको छ । जसको स्वरले छ दशकभन्दा बढी समयदेखि संगीत जगतलाई आशीर्वाद दिएको छ । भारतकी ‘स्वर नाइटिङगेल’ लता मंगेशकरले २५ भाषामा ५० हजारभन्दा बढी गीत गाइसक्नुभएको छ ।

पृष्ठभूमि
कुमारी लता दीनानाथ मंगेशकरको जन्म २८ सेप्टेम्बर १९२९ मा इन्दोर, मध्य प्रदेशमा भएको थियो । उहाँका पिता दीनानाथ मंगेशकर एक कुशल थिएटर गायक हुनुहुन्थ्यो । दीनानाथले लतालाई पाँच वर्षकी हुँदा संगीत सिकाउन थाल्नुभएको थियो । उहाँका बहिनीहरू आशा, उषा र मीना पनि उहाँसँग पढ्नुहुन्थ्यो। लता मंगेशकर सधैं भगवानले दिएको मधुर आवाज, जीवन्त अभिव्यक्ति र चीजहरू चाँडै बुझ्ने अविश्वसनीय क्षमताको उदाहरण हुनुहुन्थ्यो। यी विशेषताहरूको कारण उहाँको यो प्रतिभा छिट्टै पहिचान भयो । तर पाँच वर्षको उमेरमा नै पहिलो पटक नाटकमा अभिनय गर्ने मौका मिल्यो । तर उहाँको रुचि संगीतमा मात्रै थियो । सन् १९४२ मा उहाँका बुबाको निधन भयो । यस अवधिमा उहाँ १३ वर्षकी मात्र हुनुहुन्थ्यो ।

संघर्ष
सफलताको बाटो कहिल्यै सजिलो हुँदैन । लताजीले पनि आफ्नो स्थान बनाउन धेरै कठिनाइको सामना गर्नुपरेको थियो । धेरै संगीतकारहरूले सुरुमा पातलो आवाजका कारण तपाईंलाई काम दिन अस्वीकार गरेका थिए । लताजीको तुलना त्यतिबेलाकी प्रसिद्ध पाश्र्व गायिका नूर जहाँसँग गरिन्थ्यो । तर बिस्तारै आफ्नो जोश र प्रतिभाको बलमा काम पाउन थाल्यो। लताजीको अचम्मको सफलताले लताजीलाई फिल्म जगतको सबैभन्दा बलियो महिला बनायो।

क्यारियर
लताजीलाई सबैभन्दा धेरै गीत रेकर्ड गर्ने गौरव पनि मानिन्छ । उहाँले फिल्मी गीतबाहेक गैरफिल्मी गीत पनि राम्रो गाउनु भएको छ। लताजीको प्रतिभाको पहिचान सन् १९४७ मा फिल्म ‘आपकी सेवा मे’ मा गीत गाउने मौका मिल्यो । यो गीतपछि फिल्मी दुनियाँमा पहिचान मिल्यो र एकपछि अर्को धेरै गीत गाउने मौका मिल्यो । सन् १९४९ मा गाएको ‘आयेगा आनेवाला’ गीतलाई तपाईको पहिलो सहकार भनिन्छ, त्यसपछि तपाईका फ्यानहरुको संख्या दिनप्रतिदिन बढ्न थाल्यो। यसबीचमा तपाईंले त्यतिबेलाका सबै चर्चित संगीतकारहरूसँग काम गर्नुभयो। सबै संगीतकारहरूले उहाँको प्रतिभालाई फलाम मानेका थिए। यस अवधिमा उहाँका केही चर्चित गीतहरू थिए, “ओ सजना बरखा बहार आई” (परख-१९६०), “आजा रे परदेसी” (मधुमती-१९५८), “इतना न मलाई तिमी प्यार बडा” (छायाँ- १९६१), “अल्ला”। "तेरो नाम”, (हम दोनो-१९६१), “एहसान तेरा होगा मुझे पर”, (जंगली-१९६१), “ये साम” (जब जब फूल खिले-१९६५) आदि।

मृत्यु
स्वर कोकिला लता मंगेशकरले ९२ वर्षको उमेरमा ६ फेब्रुअरी २०२२ मा मुम्बईको अस्पतालमा अन्तिम सास लिनुभयो ।