काठमाडौं, माघ २७। नेपालमा किशोरावस्थामा नै विवाह गरिदिने सामाजिक प्रचलन रहेको छ। किशोरावस्थामा आउने परिवर्तनले किशोर किशोरीहरुको विपरीत लिङ्गप्रति आकर्षण बढ्ने माया, सम्बन्ध र प्रेममा पर्ने, यौन चाहनाको विकास हुने हुन्छ । जसका कारण असुरक्षित यौन सम्पर्क, प्रेम विवाह, मागी विवाह तथा केटाकेटी पनि स्वइच्छाले मागेर विवाह गर्ने गर्दछन् ।

गाउँघरतिर अशिक्षाको कमीले गर्दा पनि प्रायः जसो सानै उमेरमा विवाह गरिदिने प्रचलन बढि नै पाइन्छ। कतिपय अवस्थामा परिवारका सदस्यले किशोरावस्थामा हुने परिवर्तन र विपरित लिङ्गीप्रतिको आकर्षणलाई नकरात्मक तरिकाले बुझिदिँदा र कतिपय अवस्थामा आफ्नै गल्तीले गर्दा पनि सानै उमेरमा विवाह हुने गरेको छ। अनि सानै उमेरमा विवाह गरेपछि गर्भवती हुने, पढाई छुट्ने र अत्याधिक कार्य बोझका साथै किशोरीहरू विभिन्न समस्या भोगिरहेका हुन्छन् । विवाहलाई नबुझी विवाह गर्दा उनीहरुको वैवाहिक जीवन असफल भैरहेको हुन्छ ।

किशोरावस्था शारीरिक र मानसिक पूर्णरुपमा विकसित नभईसकेको अवस्था हो। यस उमेरमा उनीहरु आफ्नो स्वास्थ्यको बारेमा सुसूचित हुँदैनन् । किशोरावस्थामै विवाह गर्नाले उनीहरूले आफ्नो भविष्यको छनोट गर्ने अधिकार तथा निर्णय लिने प्रक्रियामा सहभागी हुने अवसरबाट पनि बञ्चित हुन्छन् ।

किशोरावस्थामा विवाह गर्दा आउने समस्याहरु
–    २० वर्षभन्दा कम उमेरमा किशोरीहरूको प्रजनन अंगहरु पूर्णरुपमा विकास भैसकेको हुँदैन ।
–    गर्भमा रहेको बच्चा र  आमाको स्वास्थ्यमा समस्या र ज्यानै जाने सम्भावना बढि हुने पाइएको छ ।
–    सानै उमेरमा विवाह हुने हुँदा आफ्नो र गर्भको बच्चाको हेरचाह गर्न सक्षम हुँदैन ।
–    गर्भपतन हुने, रगतको कमी भई रक्तअल्पता हुने, उक्त रक्तचाप, कुपोषण आदि हुन सक्छ ।
–    कम तौलको बच्चा जन्मने सम्भावना धेरै हुन्छ ।
–    पारिवारीक जिम्मेवारी वहन गर्न सक्षम नहुने हुन्छ ।
–    उच्च शिक्षा हासिल गर्ने र रोजगारी पाउने अवसरहरू समेत गुमाउनुपर्ने हुन सक्छ ।
–    सानै उमेरमा श्रीमान र त्यसपश्चात् बुबाको भूमिका निभाउन असक्षम हुन्छन् ।
–    बुबा बने लगत्तै पारिवारिक, सामाजिक, आर्थिक दायित्वहरु बढ्ने ।
–    मानसिक रुपमा तयार नहुने हुँदा पारिवारिक जीवन सफल हुँदैन ।